Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemleri, yalnızca siyasi ve ekonomik dönüşümlere değil, aynı zamanda mistik ve okült hareketlerin dikkat çekici bir şekilde yükselişine de tanıklık etmiştir. Sultan II. Abdülhamid’in masonluk gibi çevrelerin olumsuz etkisi altında kaldığına dair birçok iddia ortaya atılmıştır. Ancak araştırmalar, bu iddiaları desteklememektedir.
Yazı için Krumm-Heller ile ilişkili arşiv desteğini sağlayan sevgili Peter R. König’a çok teşekkür ederim.
Türkiye’de Martinist Mason Locası
Bir önceki Martinizm’in Tarihi yazısında tanıdığımız modern Martinizm’in babası Doktor Papüs’ün hükümdarların gözdesi olmak gibi bir özelliği mevcuttur. Öyle ki II. Nikolay ile ilişkiler geliştirmiş, rakibi Rasputin’i epey rahatsız etmiştir. Rus Çarı ile tanış olan Papüs 1892 yılında, Martinist tarikatı için bir tür okul görevi gören Bağımsız Ezoterik Çalışmalar Grubu için (Groupe indépendant d’études ésotériques) İstanbul’da bazı temsilciler atadıklarını duyurur (L’Initiation, 1892, s. 74).
Çok geçmeden 1893 senesinde II. Abdülhamid ile ilgili yine Papüs’ün dergilerinden birisinde yazı yayınlanır. Yazıda Mısır halkının II. Abdülhamid’e olan sevgisinin yanı sıra ülkede önemli reformlar yaptığı, İslam’ın ezoterik yönleri ile Batı’nın bilimsel paradigmasını bir araya getirme çabasında olduğuna dair övgü dolu ifadeler yazar. O yıl Papüs’ün doğrudan padişah hakkında yazdığı şey ise Papüs’ün oğlu tarafından ortaya çıkarılan iki mektuptur. Hocası Mösyö Philippe’ye (Nizier Anthelme Philippe) yazan Papüs, sultanın zor durumda olduğunu söyleyerek onun için psişik bir koruma talep eder. Mektubun devamında muazzam güçleri olduğunu ve karşılarında kimse duramayacağını söyler (Zarcone, 2013, s. 161; Encausse, 1985, s. 234).
1905 yılında Selanik’te Ben Berit adlı Mason locasının kurulduğu, hem Papüs’ün hem de Teosofi Cemiyeti’nin dergilerinde duyurulmuştur (Le Voile d’Isis, 1905, s. 5; The Theosophist, 1906, s. 78). Fransa’daki Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nin (CNRS) araştırma görevlisi Thierry Zarcone, Fransız arşivlerindeki kayıtlara göre Martinist loca olarak Veritas Locası’ndan bahseder ancak dergilerde açıkça duyurulan isim, daha sonra Zarcone’un başka bir yazısında da bahsettiği Ben Berit’tir (Zarcone, 2006, Bogdan & Djurdjevic, 2014, s. 161).
Hem Teosofi Cemiyeti’nden hem Papüs’ün Martinist Tarikatı’ndan patent alan loca daha sonrasında şubenin Nisan 1907’de Teosofi Cemiyeti’nden ayrıldığı ancak patenti hala göndermediği Haziran ayı sayısında yayınlanıyor (Theosophist, 1907, s. 55). Martinist tarikat ile olan bağlantısının zarara uğrayıp uğramadığı kısmı ise maalesef boşlukta kalmakta.
Gülhaç Üstadı Dr. Arnold Krumm-Heller’ın Türkiye Ziyareti
Fotoğrafın sol tarafına geldiğimizde Dr. Papüs ve Rudolf Steiner’ın öğrencisi, Aleister Crowley’nin ve pek çok ismin arkadaşı ilginç bir isimle karşı karşıyayız. Arnold Krumm-Heller hayırsever bir doktor olarak verdiği hizmetlerle anılmasının yanı sıra Latin Amerika’daki en büyük okült oluşumlardan birisi olan Fraternitas Rosicruciana Antiqua’nın (FRA) kurucusudur.
Krumm-Heller’ın ilginç bir yönü tıpkı Sebottendorf gibi Almanya’da o yıllarda meşhur olan Rün Yoga şeklinde de anılan, Gülhaç cemiyetlerinde yaygın olan ruhsal simya pratiğinin değişik bir versiyonunu öğretilerinin merkezine koymaktadır. Peryt Shou ile arkadaş olan Krumm-Heller II. Dünya Savaşı zamanlarında Alman casusluğu yapmıştır. Heller’ın ilginç yönlerinden birisi Hitler ve Mussolini’nin yanı sıra Mustafa Kemal Atatürk’e de hayranlık duyar: İtalya’daki Faşizm, Türkiye Cumhurbaşkanı ve Almanya’da Hitler, dünyaya yeni ve kahramanca bir ivme kazandırdılar (Krumm-Heller, 1934, s. 55).
Batı’ya seks majisini tanıtan Pascal Beverly Randolph’un öğretilerini takip eden Philadelphia’daki Fraternitas Rosae Crucis (FRA) adlı gülhaç cemiyeti Krumm-Heller’ın tarihçesine baktığımız zaman Dr. Papüs’ün talimatıyla Meksika’ya öğretileri yaymaya gittiğini ve daha sonrasında benzer bir görev için Mısır, Filistin, Rodos Adaları ve Türkiye’yi ziyaret ettiğini söyler (Soul.org, t.y.).
Krumm-Heller’ın Türkiye ziyareti konusunda Peter R. König bilginin Krumm-Heller tarafından ölümünden kısa bir süre sonra gnostisizme takdis edilen Herbert Fritsche’nin 1949 yılında yayınlanan bir yazısından kısa bir bahis geçtiğini söyler. König bu konuda pek arşivde bilgi olmadığını belirtmenin yanı sıra bir fikir ortaya atar: Ya William Henry Quilliam’ı ziyarete geldiyse? Bu biraz düşük ihtimaldir çünkü Türkiye’de 1909 yılında II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesiyle birlikte ayrıldığı ve sonrasında orada bulunup bulunmadığı yönünde elde pek bilgi bulunmamaktadır. Bunun haricinde Franco’nun iktidara gelmesiyle İspanya’daki faaliyetlerini bırakıp uzun geziye çıktığı ve 1939’da savaşın başlaması nedeniyle Almanya’da kaldığı hesaba katılacak olursa 1936-1939 yılları arasında bu uzun seyahati yapıp Türkiye’ye de ziyaret etmiş olması yüksek ihtimaldir. Quilliam’ın 32’de öldüğünü göz önüne alırsak tarih tutmamaktadır.
Bugün Krumm-Heller’ın cemiyetinin üyelerinden Samael Aun Weor mahlasıyla tanınan Kolombiyalı Víctor Manuel Gomez Rodriguez’in öğretilerini yayan neo-gnostik gruplardan Gnosis Samael Lakşmi ekibi Türkiye’de okült teoriler ve pratikler ─ bilhassa Krumm-Heller’ın mantra pratikleri ─ üzerine ücretsiz dersler sunmaktadır.
Kaynakça
Encausse, P. (1985). Le Maître Philippe de Lyon: Thaumaturge et homme de Dieu. Éditions Traditionnelles.
Krumm-Heller, A. (1934). Rosa-Cruz: Ex septemtrione lux (Vol. VIII, No. 7). Berlin-Heiligensee.
Le Voile d’Isis. (1905). Revue philosophique des hautes études ésotériques et traditionnelles. Nouvelle Série, 1(2), 1-16. Bibliothèque Chacornac.
L’Initiation. (1892, July). L’Initiation, 16(10), 74.
Soul.org. (t.y.). Arnold Krumm-Heller. https://www.soul.org/45-histories/314-arnold-krumm-heller
The Theosophist. (1906, August). The Theosophist, 27(11), 78.
The Theosophist. (1907). Theosophical Publishing House.
Zarcone, T. (2006). Mystiques, philosophes et francs-maçons en Islam. In H. Bogdan & G. Djurdjevic (Eds.), Occultism in a global perspective (p. 161). Routledge.